TẦM VÓC CỦA CON NGƯỜI LÀM NÊN LỊCH SỬ
**************************
Giới sử học chúng tôi coi Đại
tướng Võ Nguyên Giáp không chỉ là một nhân vật của lịch sử mà còn là người đồng
nghiệp lão thành và lão luyện. Nói như vậy không chỉ để nhắc lại một thời trai
trẻ Võ Nguyên Giáp đã từng là một giáo sư (theo cách gọi đương thời) dạy sử tại
Trường Thăng Long ở Hà Nội mà khi đã trở thành một nhà hoạt động chính trị, một
nhà quân sự lớn, ông vẫn luôn mang tư duy của một nhà sử học và là người có
những đóng góp to lớn trong những tổng kết lịch sử về cách mạng và đặc biệt
là chiến tranh cách mạng.
Chân dung Đại tướng Võ Nguyên Giáp trên bìa sách của một nhà xuất bản nước ngoài |
Chỉ cần nhìn vào khối lượng đồ sộ
và chất lượng sâu sắc những công trình ông đã viết, kể cả một pho hồi ức
nhiều tập gắn cuộc đời của ông với lịch sử của thế kỷ XX mà ông có mặt gần
trọn vẹn, lại cũng là thế kỷ có nhiều biến động nhất trong lịch sử dân tộc ta,
cũng có thể coi ông là nhà sử học hàng đầu xứng đáng với những giải thưởng cao
quý nhất về trí tuệ.
Từ một phần tư thế kỷ đến nay
(1988-2013) Đại tướng nhận lời làm Chủ tịch Danh dự của Hội Khoa học Lịch sử
Việt Nam và ông đã đảm nhận danh vị ấy với một tinh thần trách nhiệm mẫu mực.
Chúng tôi không bao giờ quên lần
Đại tướng tham gia chủ trì hội thảo khoa học về hai nhân vật lịch sử quê ở Quảng
Nam là Phan Châu Trinh và Huỳnh Thúc Kháng, tại thành phố Đà Nẵng (1996) .Từ
trên bục chủ toạ, ông xách ghế đi xuống đặt sát cạnh cụ Nguyễn Văn Xuân để lắng
nghe lời phát biểu của nhà giáo có giọng nói đặc xứ Quảng . Sau hội thảo, ông
còn lưu lại tiếp xúc với nhiều cơ quan có trách nhiệm để đánh giá hiệu quả của
hội thảo đồng thời cũng để điều chỉnh những ý kiến chưa thật đúng về một
cuộc hội thảo khoa học vào thời điểm mà nhận thức chưa cởi mở trong một số
vấn đề lịch sử như bây giờ.
Ông có mặt và đọc những tham luận
sâu sắc trong nhiều sinh hoạt sử học tưởng niệm các danh nhân, đặc biệt là các
tướng lĩnh từng dưới quyền Ông. Những bài phát biểu của ông về Trần Hưng Đạo,
Nguyễn Trãi...về Phan Châu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng cũng như về những người đồng
chí như Tô Hiệu, Phan Thanh, Trần Huy Liệu... các tướng lĩnh như Nguyễn Sơn,
Nguyễn Bình, Nguyễn Chánh, Lê Trọng Tấn, Hoàng Văn Thái, Vương Thừa Vũ, Hoàng
Đạo Thuý ...nếu tập hợp lại sẽ là một pho nhân vật có giá trị...
Võ Nguyên Giáp có một đời sống
đầy thử thách. Trưởng thành từ lớp trí thức được đào tạo quy củ của nhà trường
trong chế độ cũ, ông được trang bị những tri thức và phương pháp tư duy theo
kịp những tư tưởng hiện đại. Và cũng vì thế ông có được sự giác ngộ sâu sắc từ
trong những điều học được từ nhà trường thực dân mà nhận biết sự cần thiết phải
đánh đổ chủ nghĩa thực dân và hướng đến những tư tưởng nhân văn của thời đại.
Lòng yêu nước của ông, do vậy, không chỉ có được từ những tình cảm sâu xa của
một dân tộc đang chịu ách nô lệ muốn thay đổi thân phận của mình mà còn nhận
biết con đường để phấn đấu đạt được mục tiêu ấy từ những tri thức xã hội mà cốt
lõi là những bài học rút ra từ lịch sử dân tộc và lịch sử nhân loại.
Sau một tuổi trẻ sôi nổi làm báo
tại miền Trung được dẫn dắt bởi những vị chí sĩ nổi tiếng của phong trào Duy
Tân như: Phan Bội Châu, Huỳnh Thúc Kháng, Võ Nguyên Giáp trở thành một nhà giáo
dạy sử mẫu mực của trường Thăng Long tại trung tâm Hà Nội. Đó cũng là thời kỳ
Đảng Cộng sản đang hoạt động sôi nổi trên chính trường và báo chí công khai.
Ông trở thành một cây bút xuất sắc của báo chí thời Mặt trận Bình dân cũng như
những hoạt động xã hội khác như phong trào Đông Dương Đại hội, Hội nghị báo
giới và Hội Truyền bá Quốc ngữ do Đảng làm hạt nhân. Đó cũng là thời kỳ xác lập
những mối liên hệ đầu tiên với lãnh tụ Nguyên Ái Quốc đang từ nước ngoài tiếp
cận và chỉ đạo phong trào ở trong nước.
Người phát hiện ra năng lực và
giao phó trách nhiệm để Võ Nguyên Giáp trở thành một nhà quân sự lỗi lạc lại
chính là Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đặt tên cho người đồng chí trẻ tuổi họ Võ một bí
danh là “Văn”, vị lãnh đạo tối cao của cách mạng đã nêu lên một nguyên lý tạo
nên sức mạnh vô địch của lực lượng vũ trang cách mạng. Đó là phải lấy chính trị
và sức mạnh của nhân dân làm gốc. Chỉ thị thành lập ra một đạo quân với tên gọi
“Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân” của Bác Hồ khi giao nhiệm vụ cho Võ
Nguyên Giáp đã toát lên tư tưởng chỉ đạo đó.
Đi dọc cuộc trường chinh “đánh
thắng 2 đế quốc to”, Võ Nguyên Giáp với cương vị là Tổng tư lệnh, cùng các
đồng chí của mình đã tuân thủ tư tưởng đó của Hồ Chí Minh và đó cũng chính
là nguyên nhân sâu xa tạo nên truyền thống biết đánh và biết thắng của lực
lượng vũ trang cách mạng Việt Nam trước mọi kẻ thù. Nhưng cũng như cái tên của
Bác Hồ đặt cho Võ Nguyên Giáp, ở vị tướng cầm quân này, tư tưởng nhân văn bắt
nguồn từ truyền thống của tổ tiên “lấy nhân nghĩa thắng cường bạo” luôn soi
sáng các hoạt động quân sự của ông.
Hai lần ông gặp cựu Bộ trưởng
Quốc phòng Hoa Kỳ Mc Nammara tại Hà Nội (1995 & 1997), tôi may mắn đều được
chứng kiến. Cả 2 lần Đại tướng Võ Nguyên Giáp đều trả lời câu hỏi “Liệu có cơ
hội nào bị bỏ lỡ khiến hai nước chúng ta không tránh được chiến tranh hay không
?” bằng một lập luận nhất quán và đầy tính thuyết phục :“Việt Nam là nước nhỏ,
nước nghèo nên không khi nào muốn đụng đầu với một ai, nhất là với một nước
lớn, nước giàu như Hoa Kỳ. Mọi cơ hội có thể tranh thủ hoà bình Việt Nam đều
tranh thủ triệt để. Chỉ có điều, đó phải là nền hoà bình danh dự của một quốc
gia độc lập, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ. Nhưng khi đã buộc phải tiến hành
chiến tranh thì dân tộc Việt Nam
đã hành động như Ngài đã biết”.
Lần gặp con trai của cố Tổng
thống Hoa kỳ JF Kennedy tại Hà Nội cách đây đã 25 năm (23-8-1988), vị Đại tướng
78 tuổi đã nói với một tổng biên tập một tờ báo ở thủ đô Hoa Kỳ (Washington
Chronicle) kém mình đúng 50 tuổi một lời nhắn nhủ : “Số đông những người Mỹ trẻ
tuổi như anh chỉ biết đến lịch sử của cuộc chiến tranh khốc liệt mà không biết
rằng giữa 2 quốc gia chúng ta đã từng là đồng minh với nhau trong cuộc chiến
tranh chống chủ nghĩa phát xít”. Rồi vị lão tướng của chúng ta chỉ lên tấm hình
chụp Đại tướng cùng Bác Hồ chụp chung với đơn vị biệt kích có bí danh là “Con
Nai” của Mỹ tại sân Bắc Bộ phủ những ngày cách mạng mới thành công mà nói rằng
các thế hệ trẻ của hai nước và của cả thế giới phải cùng nhau viết tiếp những
trang sử hoà bình và hợp tác.
Tôi không quên được nét mặt của
vị con trai của cố Tổng thống Mỹ hoàn toàn bị chinh phục bởi một bài giảng lịch
sử ngắn gọn và sâu sắc của một vị tướng vốn là một thầy dạy sử. Dường như chính
những tri thức lịch sử đã giúp vị giáo sư sử học trở thành một vị Đại tướng đã
cùng dân tộc mình làm nên lịch sử.
Khi đã ngót tuổi trăm vào thời
điểm cả nước đang chuẩn bị kỷ niệm 1000 năm Thăng Long, vị Lão Tướng vẫn nung
nấu với những suy nghĩ về lịch sử : ông vẫn cùng giới sử học bàn bạc về việc
làm sao bảo vệ những di sản của lịch sử, để khu Di chỉ quý giá của Hoàng thành
Thăng Long sớm được UNESCO công nhận là Di sản Văn hoá nhân loại, không thôi
băn khoăn vì sao học sinh vẫn chưa say mê học sử... Đại tướng còn gửi thư cho
Hội Khoa học Lịch sử đặt vấn đề nên thảo luận thật thấu đáo việc có nên lấy lại
tên “Thăng Long” vào dịp Hà Nội kỷ niệm nghìn tuổi hay không (?!)...
Sức sống của lịch sử vẫn nung nấu
trong con người đã góp phần làm nên lịch sử oai hùng của dân tộc trong thế kỷ
XX và mong muốn trao truyền cho các thế hệ tiếp theo cái nhiệt huyết đã từng
giúp ông thầy dạy sử trở thành một vị Đại tướng lừng lẫy trong lịch sử dân tộc
và thế giới.
Nhà Sử học DƯƠNG TRUNG QUỐC - Theo Báo QĐND
Sưu tầm và đăng bàiHồ Thanh Hà
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét