Kỷ niệm 67 năm ngày Nam Bộ Kháng Chiến

Kỷ niệm 67 năm ngày Nam Bộ Kháng Chiến (23/09/1945 – 23/09/2012)

NGÀY NAM BỘ KHÁNG CHIẾN

************************

     Đêm 23/09/1945, một bản tin khẩn cấp được truyền đi cả nước: thực dân Pháp nổ súng khởi hấn ở Sài Gòn, mở đầu cuộc chiến tranh xâm lược Nam Bộ.

Dân quân cứu quốc Nam Bộ trong những ngày đầu Nam Bộ kháng chiến

     Ngày 23/9/1945 - ngày Nam bộ kháng chiến đã đi vào lịch sử chống ngoại xâm của nhân dân Việt Nam, tô đậm truyền thống kiên cường, bất khuất của một dân tộc: “Thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ!”

     Chỉ 21 ngày sau khi nước Việt Nam chính thức công bố quyền độc lập và thiết lập chính thể dân chủ cộng hòa, thực dân Pháp đã nổ súng xâm lược Nam bộ. Biết trước dã tâm thực dân Pháp quay trở lại xâm lược nước ta, Trung ương Đảng đã quyết định phát động cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp ở Nam bộ.

     Thực ra, ngay từ chiều ngày 2/9, bọn phản động Pháp đã có thái độ khiêu khích láo xược ở Sài Gòn, chúng bắn vào đoàn người đang dự mít tinh mừng đón bản Tuyên ngôn Độc lập. Thực dân Pháp không chịu từ từ bỏ âm mưu trở lại nô dịch nước ta, chúng núp sau lưng quân Anh là lực lượng đồng minh vào giải giáp quân Nhật ở phía Nam vĩ tuyến 16. Thực dân Anh cũng có mưu đồ thiết lập chế độ cai trị tại các thuộc địa cũ của chúng ở Đông Nam á liền tiếp tay cho thực dân Pháp hòng dập tắt ngọn lửa cách mạng ở Đông Dương.

     Vu cáo chính quyền cách mạng không giữ nổi trật tự, trị an, phái bộ Anh ở Sài Gòn đòi ta giải tán các đội tự vệ, ngăn cấm đồng bào ta biểu tình. Chúng dùng bọn tàn binh Nhật Bản vào việc khống chế lực lượng nhân dân. Chúng thả một ngàn rưỡi tên Pháp bị Nhật bắt hồi đảo chính và trang bị vũ khí cho bọn này thành những đơn vị lê dương rất hung hãn.

     Ngày 20/09, chúng đóng cửa các tòa báo của ta.

     Ngày 21/09, chúng chiếm trụ sở cảnh sát quận 3 và ban bố lệnh giới nghiêm.

     Ngày 22/09, chúng chiếm Đài phát thanh.

     Sáng 23/09, hai sư đoàn thiết giáp của Anh cùng với quân Nhật có khoảng chừng 2 vạn tên đã che chở cho 6 ngàn lính Pháp đánh chiếm Sài Gòn. Nền Cộng hòa Dân chủ mới thành lập chưa đầy một tháng của ta đã phải đương đầu với một bầy quân xâm lược: Anh, Pháp và tàn quân Nhật ở phía Nam; 18 vạn quân Tưởng ở phía Bắc. Trước nguy cơ xâm lăng, nhân dân Việt Nam trả lời bằng một thái độ dứt khoát là tiến hành kháng chiến cứu nước. Hồ Chủ Tịch kêu gọi: "Thà chết tự do còn hơn sống nô lệ". Lời dạy của Người là ý chí của toàn dân, là hịch truyền của đất nước.

     Ngày 23/9/1945, Xứ ủy và Ủy ban nhân dân Nam bộ tiến hành họp cấp tốc ở phố Cây Mai (Chợ Lớn) để bàn việc thực hiện chủ trương kháng chiến của Trung ương Đảng. Thay mặt Trung ương Đảng, đồng chí Hoàng Quốc Việt, Ủy viên Thường vụ Ban Chấp hành Trung ương Đảng dự hội nghị. Hội nghị phân tích những âm mưu và hành động xâm lược của thực dân Pháp, thái độ đồng lõa của đế quốc Anh và phát động toàn dân triệt để tổng đình công, bãi công, bãi chợ, không hợp tác với giặc Pháp; phát động cuộc chiến tranh du kích rộng khắp, bao vây địch trong thành phố, tiêu hao, tiêu diệt sinh lực địch, làm thất bại âm mưu đánh nhanh, thắng nhanh của chúng.

     Thực hiện chủ trương kháng chiến của Trung ương Đảng, Chính phủ và Xứ ủy Nam bộ, nhân dân Nam bộ đã nhất tề đứng lên, mở đầu cuộc kháng chiến của nhân dân ta chống thực dân Pháp xâm lược.

     Đêm 23/9/1945, công nhân Sài Gòn - Chợ Lớn cắt điện, nước. Trên khắp các đường phố đều lập các chiến lũy. Bàn, ghế, giường, tủ, các lọai xe và những vật dụng cồng kềnh đều được khuân ra đường cản bước tiến của quân địch. Cả Sài Gòn - Chợ Lớn thực hiện lệnh tổng bãi công, bãi chợ, bãi học, không hợp tác với giặc Pháp. Mọi sinh hoạt trong thành phố bị ngưng trệ. Hơn 350 đội xung phong công đoàn cùng các đội tự vệ nhanh chóng triển khai chiến đấu. Hàng trăm xí nghiệp và công sở, hàng chục kho tàng, bến bãi… bị phá hủy, không để rơi vào tay Pháp. Nhiều máy móc, dụng cụ được công nhân và nhân dân thành phố chuyển ra ngoài, thành lập 2 binh công xưởng tại Dĩ An và An Phú Đông để sản xuất vũ khí đánh địch.

Nhân dân miền Nam đứng lên kháng chiến

Cả các cụ già cũng hăng hái tham gia

     Liên tiếp trong một tuần lễ, từ 23/9 đến 29/9, cuộc chiến đấu ác liệt giữa nhân dân ta và thực dân Pháp diễn ra tại cầu Bông, cầu Kiệu, cầu Khánh Hội, cầu chữ Y… Quân Pháp nhiều lần lợi dụng quân Anh dẫn đường âm mưu đánh rộng ra nhưng đều bị quân và dân ta chặn đánh quyết liệt, phải rút lui. 

Nóp và chông là những vũ khí đánh giặc của nhân dân Nam Bộ
trong những ngày đầu kháng chiến 

     Đêm đến, quân ta liên tiếp đột nhập vào thành phố, chiến đấu giáp lá cà với quân địch, tiêu diệt nhiều sinh lực địch, phá khám lớn Sài Gòn, giải thoát được nhiều thanh niên bị Pháp bắt giam. Những trận chiến đấu ác liệt tại Tân Định, Đa Kao và những nơi đóng quân của Pháp diễn ra liên tục, gây cho Pháp những tổn thất nặng nề. Chỉ trong trận mở đầu ở Tân Định, ta đã diệt gần 200 tên.

Nhân dân Nam Bộ chiến đấu chống gặc

     Bị tấn công liên tục và bị bao vây chặt trong thành phố, quân Pháp lâm vào tình trạng khốn đốn: Không điện, không nước, thiếu vũ khí, thiếu lương thực - thực phẩm, thiếu quân và luôn bị quân dân ta tập kích, tiêu hao, tiêu diệt. Chúng buộc phải tìm cách hoãn binh. Ngày 30/9/1945, thực dân Pháp buộc phải nhờ đại diện của quân Anh xin điều đình với Ủy ban nhân dân Nam bộ.

Cuộc chiến đấu trên đường phố Sài Gòn vô cùng ác liệt

     Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp tái xâm lược của quân và dân ta trong những ngày đầu ở Nam bộ có ý nghĩa rất to lớn, làm thất bại âm mưu đánh nhanh, thắng nhanh của thực dân Pháp; đồng thời, tỏ rõ tinh thần yêu nước quật cường và tinh thần chiến đấu anh dũng để bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ chủ quyền của nhân dân ta. Cuộc kháng chiến của nhân dân Nam bộ được Trung ương Đảng, Chính phủ và Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm và chỉ đạo chặt chẽ; được đồng bào cả nước hết lòng chi viện và ủng hộ.

     Ngày 26/9/1945, trong Thư gửi đồng bào Nam bộ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói rõ, cuộc kháng chiến ở Nam bộ được Chính phủ và đồng bào cả nước ủng hộ. Người biểu dương tấm gương chiến đấu dũng cảm của quân dân Nam bộ, nêu rõ quyết tâm của toàn dân ta: “Thà chết tự do còn hơn sống nô lệ”.

     Để chi viện cho cuộc kháng chiến ở Nam bộ, Trung ương Đảng, Chính phủ và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kêu gọi đồng bào cả nước dốc sức ủng hộ cuộc kháng chiến của nhân dân Nam bộ và coi công cuộc chuẩn bị trường kỳ kháng chiến, chi viện Nam bộ là trọng tâm công tác của Chính phủ và của toàn dân. Hưởng ứng lời kêu gọi của Trung ương Đảng và Chính phủ, phong trào ủng hộ Nam bộ, chi viện sức người, sức của cho cuộc kháng chiến diễn ra sôi nổi khắp nơi trên toàn quốc với nhiều hình thức phong phú. Toàn dân ta sôi sục căm thù, tỏ rõ ý chí quyết tâm chống Pháp xâm lược, bảo vệ độc lập và thống nhất Tổ quốc. Hàng vạn thanh niên nô nức lên đường chiến đấu. Hầu hết các tỉnh ở Bắc bộ và Bắc Trung bộ đều thành lập từ 1 đến 2 chi đội (1 chi đội có biên chế tương đương 1 trung đoàn) gửi vào Nam giết giặc. “Ngày Nam bộ”, “Phòng Nam bộ” là những hình thức tổ chức phong phú nhằm quyên góp thuốc men, quần áo, vũ khí chi viện cho cuộc kháng chiến ở Nam bộ. Báo chí và Đài Phát thanh thường xuyên đăng tin chiến sự, tố cáo hành động xâm lược của thực dân Pháp, nêu bật những gương chiến đấu dũng cảm của quân và dân Nam bộ.

Trung đội học sinh Hà Nội trong đoàn quân Nam tiến

     Tháng 02/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ tặng đồng bào Nam bộ danh hiệu vẻ vang: “Thành đồng Tổ quốc”.

     Kết luận: Từ gậy tầm vông, từ dao mã tấu, nhân dân miền Nam đã đứng dậy kháng chiến chống Pháp, bảo vệ non sông yêu dấu. Tinh thần yêu nước nồng nàn, ý chí đấu tranh bất khuất của quân dân miền Nam thật xứng đáng với danh hiệu cao quý do Hồ Chủ Tịch tặng: "Thành đồng Tổ quốc". Trên suốt chặng đường 30 năm lịch sử, nhân dân miền Nam giữ vững lời thề son sắt đã hy sinh tất cả vì sự nghiệp đấu tranh cho Độc Lập - Thống nhất. Cuộc chiến đấu kiên cường của nhân dân miền Nam nói riêng, nhân dân cả nước nói chung đã lập nên chiến công chói lọi, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

     Non sông thu về một mối. Nam - Bắc sum họp một nhà. Tinh thần bất tử của ngày Nam Bộ kháng chiến đã và đang được quân và dân ta phát huy mạnh mẽ trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam, theo con đường mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chọn, thực hiện tiến trình hội nhập quốc tế, đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước vì mục tiêu: Dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh, theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã đề ra.

HOÀN CẢNH RA ĐỜI CỦA BÀI HÁT NAM BỘ KHÁNG CHIẾN

     Đầu năm 1946, một bài hát đã ra đời có âm điệu và ca từ tuy giản dị, mộc mạc nhưng lại chân thành, nhiệt tình, phản ảnh rõ nét tinh thần quyết chiến của quân dân Nam bộ đứng lên chống quân xâm lược:

           Mùa thu rồi, ngày hăm ba

          Ta đi theo tiếng kêu sơn hà nguy biến

          Rền khắp trời lời hoan hô 

          Dân quân Nam nhịp chân tiến đến trận tiền...

     Đó là bài hát Nam bộ kháng chiến của tác giả Tạ Thanh Sơn, quê ở Trà Ôn, Vĩnh Long, khi bước vào tuổi 25. Lúc học phổ thông chàng trai này từng tham gia hoạt động văn nghệ học sinh và phong trào hướng đạo, trong Cách mạng Tháng Tám 1945, là đội viên Thanh niên Tiền phong, sau đó tham gia lực lượng kháng chiến.

     Năm 1946, Tạ Thanh Sơn sáng tác bài Nam bộ kháng chiến tại làng Mỹ Xương, nay thuộc tỉnh Đồng Tháp sau khi anh vừa dự xong một khóa huấn luyện chính trị và được cử tham gia vào đội tuyên truyền của Khu 8. Ra đời trong khí thế sôi sục của Nam bộ và cả nước quyết chiến đấu bảo vệ Tổ quốc, bài hát đã dễ dàng đi vào lòng người, nhanh chóng phổ biến trong quần chúng và sống mãi theo thời gian.

     Đã hơn nửa thể kỷ qua, những giai điệu hào hùng ra đời trong những ngày bùng nổ tiếng súng Nam bộ kháng chiến vẫn như còn vang lên trong lòng chúng ta gợi nhớ một thời vô cùng gian khổ nhưng cũng rất đỗi tự hào, một thời cả nước hành quân ra tuyến lửa. 

LỜI BÀI HÁT

NAM BỘ KHÁNG CHIẾN

Sáng tác: Tạ Thanh Sơn

     Mùa thu rồi ngày hăm ba ta đi theo tiếng kêu sơn hà nguy biến. Rền khắp trời lời hoan hô dân quân Nam nhịp chân tiến lên trận tiền. Thuốc súng kém, chân đi không mà lòng người giàu lòng vì nước. Nóp với giáo mang ngang vai nhưng thân trai nào kém oai hùng.  

     Cờ thắm tung bay ngang trời, sao vàng xao xuyến khắp nơi bưng biền, một lòng nguyện với tổ tiên. Thề quyết thắng quân ngoại xâm! Ta đem thân ta liều cho nước, ta đem thân ta đền ơn trước. Muôn thu sau lưu tiếng anh hào, người dân Việt lắm chí cao.

     Thề quyết chống quân gian tham! Ta đem thân ta liều cho nước, ta đem thân ta đền ơn trước. Xây giang sơn hạnh phúc muôn đời, nền độc lập khắp nước Nam.

Sưu tầm, đăng bài: Hồ Thanh Hà